Review: De Rendementsdenker

Geschreven door Lucas Zandberg. 2017, De Arbeiderspers.

Ruim een jaar geleden kocht ik De Rendementsdenker, een boek van Lucas Zandberg dat in 2017 verscheen. Dat deed ik op aanraden van een collega, maar zoals dat soms gebeurt, kwam ik een hele tijd niet aan lezen toe.

Deze zomervakantie besloot ik deze titel bovenaan mijn ‘to be read’-lijst te zetten en het als eerste vakantieboek te lezen. Ik was prompt drie dagen nauwelijks voor sociale interactie bereikbaar – elke vrije minuut wilde ik terug naar dat boek. Wat een fantastisch verhaal, op zeldzaam scherpe en toegankelijke wijze geschreven. Meerdere keren heb ik hardop gelachen of mijn gegrimast om de pijnlijke herkenbaarheid van de beschreven situaties. Een aanrader, in elk geval voor collega’s in het onderwijs.

Humor a la Luizenmoeder

Het verhaal wordt verteld vanuit twee perspectieven: Robert (Róbert) en Margot. Robert is 24, net afgestudeerd, en staat te springen om iets bij te dragen aan de maatschappij als docent Engels op een ROC. Margot heeft na haar burn-out, sabbatical en verhuizing vrij onverwacht een baan nodig en rolt vervolgens in een functie die je niet zo snel bij haar zou verwachten. Meer kan ik er niet over zeggen, want dan geef ik de grappigste stukken van het verhaal al prijs.

Het boek is komisch, met een humor die vergelijkbaar is met die van De Luizenmoeder. Hoewel het een satirische roman is, liggen sommige details zo pijnlijk dicht bij de werkelijkheid dat je last hebt van plaatsvervangende schaamte. Sommige stukken liggen dan weer wat verder van de realiteit af, waardoor ik soms het idee kreeg dat er zijlijnen in het plot waren gecreëerd om het verhaal meer diepgang te geven. Maar die diepgang is helemaal niet nodig. Roberts collega’s zijn karikaturen, waarvan je tegelijkertijd ook ongemakkelijk goed de menselijkheid kunt doorzien. Ik kon in mijn eigen werkomgeving zo de gezichten van mijn eigen collega’s op deze personages projecteren; de collega die systematisch zijn snor drukt bij meetings, de collega die de uren aftelt tot zijn pensioen… de karakterschetsen waren angstwekkend herkenbaar.  Zo herkenbaar zelfs, dat ik me bij vlagen afvroeg of de schrijver niet stiekem op mijn school heeft rondgelopen om te proeven hoe het eraan toegaat in het hoger onderwijs. Het boek speelt zich weliswaar af op een ROC, maar het laat duidelijk zien dat op elke school dezelfde domme beslissingen worden genomen, die menig docent op de werkvloer herhaaldelijk achter de oren doen krabben.

Vlot lezen

Door de laagdrempelige schrijfstijl leest het boek eenvoudig door. Het is geen overdreven lange roman, en door de wijze waarop het verhaal is opgebouwd komt het einde behoorlijk onverwacht. Ik heb genoten van dit boek en hoop dat Zandberg nog vaker deze satirische stijl loslaat op een verhaal. Ik weet dat ik het dan meteen weer zal lezen.

Lucas Zandberg. De Rendementsdenker. 2017, De Arbeiderspers. ISBN 9789029511704; prijs 19,99.